16-07-2014 - Zoomen met je voeten

Bijna alle camera's beschikken vandaag de dag over een zoomlens. Een gemiddelde spiegelreflex camera wordt standaard afgeleverd met een 18-55mm of en 18-85mm kitlens welke een zoombereik levert van groothoek naar tele. Het voordeel van een zoomlens is duidelijk: de fotograaf hoeft zich niet te verplaatsen om een te fotograferen object dichterbij te halen of juist verder weg te drukken. In technische bewoordingen: je kunt het brandpunt wijzigen zonder een stap te verzetten.

Er zijn ook lenzen die niet kunnen zoomen. Dit zijn de zogenoemde 'vaste brandpunt' lenzen. Een onder de professionals heel bekende lens is de 50mm lens met een hoge lichtgevoeligheid. Het diafragma van deze lenzen gaat doorgaans tot F1.8 of F1.4 en zelfs F1.2 komt voor, al zul je daar dan wel de beurs flink voor moeten open trekken. Voor een 50mm F1.8 lens betaal je rond de 150 Euro. Daarvoor heb je dan weliswaar een goedkoop aanvoelend plastic lensje, maar wel eentje met uitmuntende prestaties. Een 50mm bevat maar weinig glas en omdat er niet hoeft te worden gezoomd kan dat glas in de meest optimale setting worden geplaatst. Een 50mm levert dan ook haarscherpe foto's met mooie kleuren en kan bovendien uitstekend worden gebruikt als de lichtomstandigheden te wensen overlaten.

Een ander belangrijk voordeel van de 'plastic fantastic', zoals de 50mm ook wel wordt genoemd, is die hoge lichtgevoeligheid, anders gezegd: het grote diafragma. Bij het grootste diafragma (F1.8 of F1.4) wordt de scherptediepte (het gedeelte van de foto dat scherp wordt) namelijk heel klein waardoor een prachtig contrast tussen scherp en onscherp kan worden gecreëerd. Daardoor is de lens heel geschikt voor bijvoorbeeld close-ups en portretten. Bij portretten is het bijvoorbeeld heel eenvoudig om het portret los te maken van de achtergrond door het model op ongeveer één meter van de achtergrond te zetten en scherp te stellen op de ogen van het model. Bij een diafragma van F4 of groter (kleiner getal!) wordt de achtergrond dan al heel mooi onscherp (wat 'Bokeh' wordt genoemd).

F2.8 - 50mm - 1/400 sec - ISO 100

Laveldel, tegen een mooie vage achtergrond. Het grote diafragma (F2.8) zorgt ervoor dat maar een heel klein deel van het beeld scherp is, zelfs op de lavendel zelf is de onscherpte hier en daar zichtbaar.

Het 50mm objectief heeft eigenlijk maar één nadeel. Als je dat tenminste een nadeel wilt noemen. Als fotograaf kun je niet meer op één plek blijven staan om het brandpunt te wijzigen. Je zult moeten lopen. Dichter naar het onderwerp toe om 'in te zoomen', verder van het onderwerp af om 'uit te zoomen'. Je bepaald de compositie dus met je voeten in plaats van met de lens. En neem maar van mij aan dat dat geen nadeel is: je wordt er veel creatiever van door van en naar je onderwerp te lopen en zodoende je compositie te bepalen!. 

De grote lichtgevoeligheid heeft nog een belangrijk voordeel: je kunt met weinig ligt fotograferen. Ten opzichte van een standaard zoomlens met een diafragma van rond de F5.6 geeft een F1.8 lens maar liefst drie en een half keer zoveel licht door. Dat betekend dat je nog rustig uit de hand kunt fotograferen terwijl je met de kitlens al dermate lange belichtingstijden zou krijgen dat je een statief of een flitser nodig zou hebben gehad.

Net als alle lenzen levert de 50mm lens geen optimale prestaties bij maximaal diafragma. Maar bij één of twee stops extra diafragmeren (F2 of F2,8) zijn de prestaties wel optimaal. 

De 50mm vaste brandpunt lens is een echte alleskunner. Eigenlijk zou elke fotograaf met een spiegelreflex  camera er eentje in zijn of haar tas moeten hebben!.